Ο χώρος μεταξύ πιστών και απίστων.
Ψεκολογία και ορθολογισμός
Η συζήτηση περί ψεκασμού εκτός από κοινωνιολογικά ενδιαφέρουσα είναι και ιδιαιτέρως ψυχαγωγική. Έχει αυθόρμητα εγκαταστήσει το διασκεδαστικότερο νεολογισμό της δεκαετίας, τον χαρακτήρα του ψεκασμένου.
Έχοντας φάει και πιεί και κωλοαρπάξει ότι περίσσεψε από τη δεκαετία του ’80, μετά από μία δεκαετία μαζικής προσήλωσης στον κουραδοκόφτη, τα ιν της δεκαετίας του ’90 και τα μέινστριμ του μιλλένιουμ, δεν ευοδόσαμε ως ήταν αναμενόμενο παρά αδικοπέσαμε θύματα ψεκασμού με το έμπα του ’10.
Βέβαια η συζήτηση περί ψεκασμού θα πρέπει να σημειώσουμε πως είναι εισαγόμενη καθώς ενδημεί στην Αμερική εδώ και 20 χρόνια και περιστρέφεται γύρω από τα αεροπορικά ίχνη (trails).
Στην Ελλάδα μολυνθήκαμε από το μικρόβιο σχετικά πρόσφατα, όταν οι απανωτές δημοσιοοικονομικές καρπαζιές εξασθένησαν (και) το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Άλλωστε καθ’ ότι στην Ελλάδα πάντα «φταίνε οι άλλοι», οι οποίοι μεταχειρίζονται πάντοτε δόλια μέσα, η λοίμωξη εγκαταστάθηκε επί ευνοϊκού εδάφους και έλαβε διαστάσεις πανδημίας.
Εδώ δεν θα παραστήσουμε τους «ψεκομάχους» [<αρχ. ψεκάς = ψιλόβροχο, σταγονίτσα] που είναι μακράν πιο βαρετοί από τους ψεκασμένους «ψεκολόγους». Αν έχουμε μάλιστα την εμμονή να αντικρίζουμε τα θέματα με την ταξική τους διάσταση, θα διαπιστώναμε ότι για άλλη μια φορά οι κουλτουριάρηδες περιφρονούν τη λαϊκή αγωνία.
Επίφαση ορθολογισμού
Επιπλέον οι ψεκομάχοι αυτοί, που αποπειρούνται να καταρρίψουν την εξορισμού ακατάρριπτη (non falsifiable) θεωρία του ψεκασμού εμφανίζονται τελικώς ως οι πλέον ημιμαθέστεροι. Επικαλούνται έναν ψευδεπίγραφο ορθολογισμό καθότι η απέριττη λογική που φέρει τη φορτισμένη ετικέτα της ορθότητας, δεν παρέχει εργαλεία κατάρριψης προσχηματισμένων πεποιθήσεων που κατέχουν θέση αξιώματος.
Μόνο ημιμαθείς, σεσημασμένοι συνήθως για την τάση τους να ξεσπαθώνουν εναντίον της ύπαρξης του Θεού, πλανώνται πως με τα εργαλεία της λογικής μπορούμε να αποδείξουμε με θετικό τρόπο την ανυπαρξία του Θεού ή την ακυρότητα μίας πίστης όπως ο ψεκασμός. Καθότι τα εργαλεία του λόγου μόνο να επιβεβαιώσουν ή να καταρρίψουν θέσεις, φερόμενες ως απόδειξεις του εκάστοτε ισχυρισμού, μπορούν. Εργαλεία που ούτως ή άλλως διαθέτουν και οι ψεκασμένοι.
Η «κοινή λογική» μας οδηγεί σε απόψεις που ήδη είχαμε…
Τα όρια μεταξύ γνώσης και δοξασίας, αλήθειας και ψευδαίσθησης, είναι ασαφέστερα από ότι συνήθως νομίζουμε. Διότι οι καθημερινές μας κρίσεις και αξιολογήσεις συνήθως δεν θεμελιώνονται επί συλλογισμών αναλυτικής αλλά ευρετικής φύσεως[1] (κατά προσέγγιση, εμπειρικής). Στηρίζονται δηλαδή σε ένα συνδυασμό διαισθητικών μεθόδων αξιολόγησης, ατελών υπολογισμών, επιρροών, συνειρμών κλπ.
Ο θετικός τρόπος σκέψης είναι αδύνατον να περατωθεί για το «κάθε τι», στους περιορισμένους διαθέσιμους χρόνους της καθημερινότητας, αφού απαιτεί συστηματική συλλογή στοιχείων και επίπονη επεξεργασία.
Για παράδειγμα η εικόνα με τα βαρέλια στη θέση των επιβατών του αεροπλάνου, προστίθεται αβίαστα στο οπλοστάσιο των επιχειρημάτων των ψεκολόγων καθ’ ότι επιβεβαιώνει την ήδη εγκατεστημένη πεποίθησή τους. Το ίδιο αβίαστα, αλλά με αρνητικά πρόσημα προστίθεται στο οπλοστάσιο των ψεκομάχων, κατά πάσα πιθανότητα με την «εύλογη» αιτιακή ετικέτα του φωτομοντάζ. Οι καθ’ όλα δύσπιστοι θα αποφύγουν να εντάξουν την εικόνα στα επιχειρήματά τους, διατηρώντας τις επιφυλάξεις τους.
Είναι θέμα πίστεως
Κάποιοι δεν έχουν λόγο να μην πιστέψουν την απόφανση της wikipedia: πρόκειται πράγματι για βαρέλια που τοποθετούνται αντί των επιβατών. Στο βαθμό που δεν είναι αντικείμενο προσωπικής έρευνας είναι θέμα πίστεως. Η εγκυρότητα ή ακυρότητα ενός ντοκουμέντου, δεν βοηθά απαραίτητα στην εξαγωγή κάποιου χρήσιμου συμπεράσματος, αφού ακόμα και αν τα βαρέλια ήταν πράγματι εντός της καμπίνας του αεροπλάνου, απομένει να πιστέψουμε ή να αμφισβητήσουμε την επεξήγηση του τι περιέχουν, για ποιόν σκοπό κ.ο.κ..
Βέβαια η επεξήγηση της wikipedia μας βοηθάει να πιστέψουμε ότι πράγματι τα βαρέλια βρίσκονται σε αυτή τη θέση μόνο κατά τη διάρκεια των δοκιμαστικών πτήσεων, προκειμένου να ελεγχθεί η συμπεριφορά του αεροσκάφους ως προς την κατανομή των φορτίων. Λογικό, αλλά «δεν ήμασταν εμεις εκεί να τα δούμε», θα αντιτείνει ένας ψεκολόγος και ο πιθανός εξοργισμός του ψεκομάχου θα έχει σημειώσει το 0-1 με αυτογκόλ.
Τα ζητήματα πίστης όπως και οι κάθε λογής αξιωματικές αποφάνσεις βρίσκονται συνήθως στο απυρόβλητο της επιστημονικής κριτικής, διότι μέσω της τελευταίας κρίνονται μέθοδοι που επιδέχονται επαλήθευσης (πειραματικής δοκιμασίας) και όχι ισχυρισμοί που δεν δοκιμάζονται από προβλέψεις.
Μεγάλο λόγο μην πεις…
H ψεκοσυζήτηση είναι ένας θλιβερός διαξιφισμός δογμάτων. Με τα αλλεπάλληλα γυρίσματα των επιχειρημάτων σε βεβαιότητες, σύνηθες χαρακτηριστικό της αυθαιρεσίας που εύκολα εισχωρεί σε κάθε πολεμική. Συζήτηση άνευ αντικειμένου ή καλύτερα επί υποκειμένων.
Άλλωστε, στον μεγάλο μας κόσμο και χρόνο, εφόσον κάτι είναι θεωρητικά δυνατό πιθανότατα θα έχει συμβεί. Ένα τέτοιο περιστατικό ψεκασμού συνέβη σε επαρχία της Γαλλίας του 1951 και αποδόθηκε τότε σε επιδημία εργοτισμού από λάθος του τοπικού φούρναρη. Το μυστικό του «καταραμένου ψωμιού»[2], ήταν ο εναέριος ψεκασμός με LSD, από τη CIA όπως αποκαλύφθηκε από τον αποχαρακτηρισμό του σχετικού εγγράφου το 2009 (BBC)[3]. Κατά τα άλλα η πίστη μάλλον κινεί το λόγο, παρά κινείται εξαιτίας του…
25 Νοεμβρίου 2015
thpantel στο enteuthen.gr
[1] : https://en.wikipedia.org/wiki/Heuristic
[2] : http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=141316
[3] : http://www.bbc.com/news/world-10996838
τελευταία (ελλάσων) επεξεργασία: 6 Απριλίου 2020